विदेशी विनिमय के हाे? यसकाे नेपाल सन्दर्भबारे संक्षिप्त चर्चा
-
by Sushant Sharma - Last Updated on July 12, 2024
विदेशी विनिमय भनेकाे के हाे ?
विनिमय दर प्रणाली भनेको एक देशको मुद्रा र अर्को देशको मुद्राका बीच हुने विनिमयको स्तर वा दरलाई जनाउँदछ । विनिमयदर अन्तर्राष्ट्रिय कारोबारको लागि अति आवश्यकीय साधनको रुपमा प्रयोग हुने गर्दछ ।
विनिमय दर भनेको त्यो दर हो जुन निश्चित स्वदेशी मुद्राको एकाईले निश्चित विदेशी मुद्राको परिणाम खरिद गर्न सक्दछ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार, “विदेशी विनिमय भन्नाले विदेशी मुद्रा, विदेशी मुद्रामा भुक्तानी हुने वा प्राप्त हुने सबै किसिमको निक्षेप, कर्जा, मौज्दात, विदेशी धितोपत्र र विदेशी मुद्रामा भुक्तानी हुने वा हुनसक्ने अन्तर्राष्ट्रिय प्रचलनमा रहेका मौद्रिक उपकरणलाई जनाउँछ ।”
अर्थशास्त्री Crowther ले भन्छन्, “विनिमय दरले यो मापन गर्दछ कि स्वदेशी विनिमय बजारमा चलन चल्तीमा रहेको मुद्राको एक एकाइको बदलामा अर्को देशको चलन चल्तीमा रहेको मुद्राको निश्चित एकाई प्राप्त हुन्छ ।”
त्यसैले विनिमयदर भनेको त्यो दर हो जसमा एक मुद्रासँग अर्को मुद्रा विनिमय गरिन्छ ।
यसरी पनि भन्न सकिन्छ कि, नेपालकाे सन्दर्भमा नेपाली रुपैयाँ बाहेक अरू देशका मुद्राहरू नै विदेशी मुद्रा हुन् । यसलाई विदेशी विनिमय पनि भनिन्छ । हरेक देशका लागि विदेशी मुद्रा अत्यन्त महत्वपूर्ण हुन्छ । विदेशी मुद्रा धेरै सञ्चित भएमा देशलाई फाइदा हुन्छ । यसले देशको अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउँछ । हामीले अन्य देशबाट वस्तु तथा सेवा आयात गर्दा विदेशी मुद्रामा भुक्तानी गर्नु पर्दछ । यदि विदेशी मुद्राको अभाव हुन गएमा विदेशबाट वस्तु तथा सेवा किनेवापतको भुक्तानी गर्न कठिनाइ पर्दछ ।
नेपालमा भित्रिएको समग्र विदेशी विनिमयको ढुकुटी जिम्मा लिएर त्यसकाे सही व्यवस्थापन गर्ने जिम्मा नेपाल सरकार अन्तर्गत काे स्वायत्त निकायकाे रूपमा रहेकाे नेपाल राष्ट्र बैंकले मिलाउने गर्दछ ।
आफैंले कमाएको भए पनि विदेशी मुद्रा सरकारी निकायले तोके बमोजिम मात्र खर्च गर्न पाइन्छ । यसको दुरुपयोग कानूनद्वारा बर्जित गरिएकाे छ । त्यसैले पनि नेपाल राष्ट्र बैंकको स्वीकृति नलिई कसैले पनि विदेशी मुद्राको कारोबार गर्न पाइँदैन ।
लाेकसेवा तयारी गर्ने साथीहरूकाे लागि उपयाेगी हुने उद्देश्यले तयार गरिएकाे याे नाेट सामग्री पनि हेर्नुहाेला ।exchange Rate